«Καπνεργοστάσιο»: Ντοκιμαντέρ από τον Παπαντωνόπουλο Μιχάλη

Γονική Κατηγορία: Ελλάδα Πολιτισμός Εμφανίσεις: 105184

Είχα υποσχεθεί σε φίλους και γνωστούς μου να αναρτήσω και εδώ το ντοκιμαντέρ για το δημόσιο «Καπνεργοστάσιο» της οδού Λένορμαν που επιμελήθηκε και σκηνοθέτησε ο Μιχάλης.

Εξ εφτά μήνες που διήρκεσε η όλη εργασία, το σπίτι έγινε κέντρο διερχομένων από σπουδαστές συντελεστές καθηγητές, τεχνικούς κλπ.  

Το ντοκιμαντέρ αυτό είναι ιστορικού και λαογραφικού περιεχομένου και όπως καταλαβαίνετε ήταν ιδιαίτερα ενδιαφέρον για την αφεντιά μου. Τα είδα και τα παρακολούθησα σχεδόν όλα, τις πλάκες τους, διάφορες συζητήσεις, αφηγήσεις, έρευνες, ηχογραφήσεις, και αυτό το χρονοβόρο μοντάζ με όλα του τα παρελκόμενα.

Ήταν η τελευταία ταινία που έγινε στο σπίτι μας και την θυμάμαι με νοσταλγία διότι ύστερα από λίγους μήνες, άνοιξε τα φτερά του ο μικρός μου και «μην τον είδατε τον Παναή…», μια φορά την βδομάδα και αν!

Σκέφτομαι να του κάνω πρόταση-πρόσκληση να κατέβει κάτω στα χωριά μας και εκεί να συναντήσει τον διεθνούς φήμης στα ντοκιμαντέρ, Μοστενιτσάνο κολέγα μου, Αλέξη Μπαρτζό για να «κεντήσουν…» και να ανεβάσουν έτσι, την Ορεινή Ηλεία στα επουράνια.

Κώστας Παπαντωνόπουλος Μάης 2019

Η συνέντευξη στην σελίδα  mikrocosmos.gr στις 15 Ιανουαρίου 2015:

Το "Καπνεργοστάσιο" της Λένορμαν

Στην οδό Λένορμαν 218       mixalis

Επτά μήνες δουλειά, έρευνα, σημειώσεις, ερωτήσεις και τρέξιμο. Το έργο ολοκληρώθηκε και «καρπός» αυτής της κούρασης είναι το «Καπνεργοστάσιο», ένα ντοκιμαντέρ με ατμοσφαιρικές εικόνες, εντυπωσιακά πανοραμικά πλάνα, αφηγήσεις που μεταφέρουν εμπειρίες των τότε εργαζομένων. Οι τέσσερις «αυτουργοί», τρεις ερευνήτριες η Μαριάννα Κατσαούνη, η Κωνσταντίνα Γαβαλά, η Στεφανία Κωνσταντοπούλου και ο σκηνοθέτης Μιχάλης Παπαντωνόπουλος που ανέδειξαν ένα από τα εναπομείναντα μνημεία βιομηχανικού πολιτισμού στην Αθήνα

Ετοιμάσατε ένα ντοκιμαντέρ για ένα Καπνεργοστάσιο στην Αθήνα. Γιατί επιλέξατε αυτό το θέμα;

Πρώτη φορά μπήκαμε στο κτίριο του Καπνεργοστασίου στα πλαίσια ενός μαθήματος του Παντείου Πανεπιστημίου, του οποίου διδάσκουσα ήταν η κα Χρυσάνθη Αυλάμη (επίκουρη καθηγήτρια στο τμήμα ΕΜΠΟ). Εν τέλει αποφασίσαμε να αφιερώσουμε την πτυχιακή μας εργασία στο κτήριο, με επιβλέπουσα την κα Αυλάμη. Είναι ένα οικοδόμημα εντυπωσιακό, μεγάλο μέρος του οποίου παραμένει ανεκμετάλλευτο. Αυτό είναι που μας κίνησε το ενδιαφέρον σε πρώτο στάδιο. Δεδομένου ότι πρόκειται για ένα διατηρητέο μνημείο βιομηχανικής αρχιτεκτονικής, θεωρήσαμε ότι αναμοχλεύοντας την ιστορία και τη σημασία του θα μπορούσαμε τόσο να ενημερώσουμε το κοινό όσο και να θέσουμε ένα  ερώτημα σχετικά με την παρούσα και μελλοντική χρήση του – πρόκειται, άλλωστε, για ένα ερώτημα που παραμένει αναπάντητο.

Το πρώην δημόσιο Καπνεργοστάσιο είναι ένα κτήριο βιομηχανικής αρχιτεκτονικής και βρίσκεται στην οδό Λένορμαν. Μας εντυπωσίασε ο όγκος του και μας εξέπληξε το γεγονός ότι ήταν ανεκμετάλλευτο στο μεγαλύτερο μέρος του. Την ίδια στιγμή, μετά από ξενάγηση στο χώρο του κτηρίου στο μάθημα της Χρυσάνθης Αυλάμη, επίκουρης καθηγήτριας στο τμήμα Επικοινωνίας Μέσων και Πολιτισμού του Παντείου και τις μετέπειτα επισκέψεις στο χώρο, συνειδητοποιήσαμε ότι οι πληροφορίες που υπήρχαν για το Καπνεργοστάσιο ήταν ελάχιστες. Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με το ότι οι περισσότεροι δεν γνωρίζουν κάτι για το κτήριο, μας οδήγησε στο να αποφασίσουμε να δημιουργήσουμε ένα ντοκιμαντέρ που θα αφηγηθεί την ιστορία του και θα περιγράψει τις παρούσες χρήσεις του με βασικό στόχο τη μελλοντική αξιοποίηση του.

Εστιάσατε κυρίως στην λειτουργία και χρήση κατά το παρελθόν και το παρόν του κτιρίου; Πώς βρήκατε όλες αυτές τις πληροφορίες;

Για την ιστορία του κτιρίου πραγματοποιήθηκε αρχειακή μελέτη και συνεντεύξεις με ιστορικούς. Για την παρούσα λειτουργία του επισκεφθήκαμε το χώρο και μιλήσαμε με τους εργαζόμενους, οι οποίοι μας ξενάγησαν στο μεγαλύτερο μέρος του κτιρίου (με εξαίρεση το αίθριο το οποίο βρισκόταν υπό κατασκευή και τους αναξιοποίητους χώρους). Όσον αφορά στις μελλοντικές χρήσεις του Καπνεργοστασίου απευθυνθήκαμε σε δύο καθηγήτριες της Αρχιτεκτονικής Σχολής, οι οποίες το 2008 εκπόνησαν μελέτη για τη συνολική πολιτιστική αξιοποίηση του κτιρίου, η οποία προέβλεπε μεταξύ άλλων μουσείο καπνού, περιοδικές εκθέσεις, σημεία ανάγνωσης περιοδικού τύπου, καφετέρια και εστιατόριο, κάτι που θα μπορούσε να επηρεάσει συνολικά την περιοχή. Βέβαια, είχαμε και την βοήθεια της γιαγιάς Θεοδώρας που μας μίλησε για την εποχή που δούλευε στο Καπνεργοστάσιο.

Από τους χώρους τα καπνεργασίου

Για ποιο κτίριο μιλάμε; Πού βρίσκεται; Τι είναι τώρα;

Το πρώην Δημόσιο Καπνεργοστάσιο βρίσκεται στην οδό Λένορμαν στον αριθμό 218. Είναι ένα τεράστιο κτίσμα το οποίο καταλαμβάνει ένα ολόκληρο οικοδομικό τετράγωνο. Αποτελεί τοπόσημο της περιοχής και σίγουρα δεν περνάει απαρατήρητο από τον περαστικό. Το μεγαλύτερο μέρος του Καπνεργοστασίου μένει ακόμα ανεκμετάλλευτο. Από το 1989, που χαρακτηρίζεται ιστορικά διατηρητέο μνημείο περνά σταδιακά στην κυριότητα της Βουλής. Σε ένα μέρος μόνο του ισογείου λειτουργεί το τυπογραφείο της Βουλής και στον πρώτο όροφο στεγάζονται η Μπενάκειος Βιβλιοθήκη και ένα μέρος της βιβλιοθήκης της Βουλής που περιλαμβάνει κατά κύριο λόγο το αρχείο Τύπου.

Ό,τι απέμεινε

Η έρευνά σας πόσο καιρό διήρκεσε;

Οι πληροφορίες που υπήρχαν για το κτίριο ήταν  ελάχιστες και δυσεύρετες. Ούτε το ίδιο Καπνεργοστάσιο δεν διέθετε κάποιο αρχείο που να αφορά την ιστορία του. Η προετοιμασία του ντοκιμαντέρ, συμπεριλάμβανε αρχειακή έρευνα και συνεντεύξεις με ιστορικούς, αρχιτέκτονες και εργαζόμενους των υπηρεσιών της Βουλής που στεγάζονται τώρα στο χώρο του Καπνεργοστασίου, διήρκεσε αρκετούς μήνες. Το ίδιο συνέβη και με τη διαλογή του υλικού κατά τη διαδικασία του μοντάζ, ώστε να δομηθεί μια ολοκληρωμένη αφήγηση που να συνέχει το παρελθόν, το παρόν και την πρόταση για το μέλλον του κτηρίου.

Μια άποψη από την ...σκάλα

Πώς συντονιστήκατε ως ομάδα;

Αρχικά οι τρεις μας αποφασίσαμε να κάνουμε το ντοκιμαντέρ, χωρίς να ξέρουμε πολλά σχετικά με την διαδικασία καθαυτή. Υπήρξαμε τυχερές γιατί η επιβλέπουσα καθηγήτρια μας έφερε σε επαφή με τον Μιχάλη που είχε την εμπειρία και ανέλαβε τη σκηνοθεσία, αλλιώς ντοκιμαντέρ δεν θα είχε υλοποιηθεί. Η ομάδα μας ήταν μικρή, επομένως ο συντονισμός δεν ήταν ιδιαίτερα δύσκολος.

Στους χώρους του καπνεργοστασίου

Το ντοκιμαντέρ πότε και πού έχει προβληθεί;

Το ντοκιμαντέρ «Καπνεργοστάσιον» έχει προβληθεί την Κυριακή 14 Δεκεμβρίου στο Διαγωνιστικό τμήμα Ντοκιμαντέρ του 4ου Διεθνούς Φεστιβάλ Ψηφιακού Κινηματογράφου της Αθήνας (στον κινηματογράφο STUDIO, Σπάρτης και Σταυροπούλου 33 στην πλατεία Αμερικής) ενώ προγραμματίζουμε μέσα στο χειμώνα και μία προβολή σε κινηματογράφο της Αθήνας με παράλληλη συζήτηση για τη μελλοντική πολιτιστική αξιοποίηση του χώρου.

Παράλληλα, οργανώνετε και μια έκθεση με βίντεο και φωτογραφίες, ανοιχτό στο κοινό

Από τη διαδικασία του «ρεπεράζ» κατά την προετοιμασία των γυρισμάτων η Μαριάννα Κατσαούνη τράβηξε αρκετές φωτογραφίες από τους χώρους του πρώην Δημόσιου Καπνεργοστασίου που είναι ακόμη ανεκμετάλλευτοι. Στους χώρους αυτούς υπάρχει μια ατμόσφαιρα που μαρτυρά τις διάφορες χρήσεις που έλαβε κατά καιρούς το κτήριο. Αρκετές από τις φωτογραφίες, ιδιαίτερα εικαστικές, ενσωματώθηκαν γραφιστικά στο ντοκιμαντέρ. Διαλέξαμε μερικές από αυτές και τις εκθέτουμε μαζί με ένα video που συμπληρώνει την έκθεση με εικόνες και πληροφορίες.

http://www.mikrocosmos.gr/mix-papantonopoulos/

Εκτύπωση