Featured Articles

Η θλιμμένη αρχόντισσα

Πληροφοριακά Στοιχεία

Δημιουργήθηκε : 03 Ιουλίου 2018

Ο ΘΡΥΛΟΣ ΤΗΣ ΘΛΙΜΜΕΝΗΣ ΑΡΧΟΝΤΙΣΣΑΣ
Συλλογή, καταγραφή Ηλίας Τουτούνης
Ακόμη μέχρι και σήμερα στην περιοχή της Πηνείας, ακούγεται ένας παλιός θρύλος που εμπλέκει μια υπόγεια στοά, που φαίνεται να έχει κέντρο τον παλιοβυζαντινό ιερό ναό της Παναγιάς ή Παναγίτσας, που βρίσκεται στην Δαφνιώτισσα (πρώην Μουζίκα). Η στοά αυτή, σύμφωνα πάντα με τον θρύλο, είναι υπόγεια να διακλαδίζεται προς τρία διαφορετικά σημεία, με πρώτον την κορυφή του λόφου Αντίλαλος, που βρίσκεται μεταξύ των οικισμών Ανάληψη (πρώην Ζερό) και Περιστέρι (πρώην Μπεσερέ) του δήμου Ήλιδας, δεύτερον την θρυλική Μαντηλόβρυση που βρίσκεται προς την περιοχή Κλεισούρα και πρώην εγκατ. οικισμός, που βρίσκεται στα διοικητικά όρια της Οινόης (πρώην Κούλουγλι) και τρίτον προς τον λόφο Γουλά (που βρίσκεται ΒΑ της Παναγιάς), εκεί που αναφέρεται ότι ήταν το θρυλικό κάστρο του Γουλά.
Ο θρύλος μας ομοιάζει σαν αυτούς που παρουσιάζουν οι παραλογές των δημοτικών μας τραγουδιών που αναφέρονται σε διάφορα επεισόδια. Τοιουτοτρόπως και από αυτή την τοπική καταγραφή ανακαλύπτουμε το έντονο στοιχείο του θρύλου και του μύθου και της αλληγορίας. Αυτός ο τυπικός θρύλος δεν έχει να ζηλέψει κάτι από τους πλέον γνωστούς, διότι διαφαίνεται να εμπλέκει την αρχοντιά με την φτώχια στον γάμο, τα φυσικά στοιχεία, το μυστήριο σε διάφορα επιλεγμένα σημεία της φύσης, την συμπεριφορά της πιστής γυναίκας, ακόμη και την αλληγορική ανακοίνωση του στρατιώτη όπου αντί για τον θάνατο, τον παρομοιάζει ως γάμο.
Λέγεται ότι κάποτε στην Πηνεία ήταν ένας τρανός άρχοντας με πολλά πλούτη και τεράστιο κύρος στην περιοχή που ζούσε. Αυτός παρά τις αντιρρήσεις της κακής και παμπόνηρης μάνας παντρεύτηκε μια πανέμορφη φτωχή χωριατοπούλα. Περάσανε κάμποσα χρόνια και δεν αποχτήσανε παιδί και η στεναχώρια και το μαράζι κυρίεψε το αρχοντικό τους.

Περισσότερα...

ΚΛΗΔΩΝΑΣ- ΡΙΖΙΚΑΡΙΑ

Πληροφοριακά Στοιχεία

Δημιουργήθηκε : 26 Ιουνίου 2018

ΕΘΙΜΑ ΤΟΥ ΑΓΙΑΝΝΙΟΥ (ΚΛΗΔΩΝΑΣ)

Λαογραφική μελέτη και συλλογή Ηλίας Τουτούνης

  Πολλά χρόνια τώρα, παρακολουθώντας, κατά καιρούς, διάφορες  πολιτιστικές εκδηλώσεις που πραγματοποιούνται από Λαογραφικούς και Εκπολιτιστικούς Συλλόγους, και έχουν ως αντικείμενο δράσης αναβιώσεις εθίμων και δρώμενα βασισμένα στην ντόπια παράδοση, καθημερινά διαπιστώνω και θλίβομαι γι’ αυτό, εντοπίζοντας την πλήρη άγνοια, την προχειρότητα, την έλλειψη εμπειρίας και γνώσης, την μερική ή ολική μετάλλαξη ή τον κατακερματισμό της αρχικής μορφής, το συνονθύλευμα, και την προσθαφαίρεση στοιχείων, για να δημιουργήσουν εντυπωσιασμό και να εισπράξουν τ’ ανάλογα χειροκροτήματα και επευφημίες, από θεατές που έχουν πλήρη άγνοια περί αυτών των δρώμενων.

  Σε πολλές εκδηλώσεις, όπως αποκριάτικες, αναβιώσεις εθίμων και γάμων και στις πιο πρόσφατες εκδηλώσεις που γίνονται 23-24 Ιουνίου (Θεριστή) και κατά την εορτή του Αγίου Ιωάννου, που εντατικά παρακολουθώ ανά την Ελλάδα και αναλύω, δυστυχώς εντοπίζω τεράστια λάθη και ελλείψεις που χρήζουν κάποιας διαμαρτυρίας, προς αποφυγή τέτοιων σοβαρών παραλείψεων και διαφόρων άλλων παρερμηνειών, που μεταλλάσουν το παραδοσιακό δρώμενο και τείνουν να το δυτικοποιήσουν!

  Όσον αφορά τα Διονυσιακά δρώμενα του Κλήδωνα, έχουν μεταλλαχθεί σε χριστιανικά με διαφορετικές ονομασίες όπως Λαμπαδιάρη, Αγιάννη τον Ριγανά, Ριζικάρη, Ριζίκια κ.ά. που πραγματοποιούνται στις 24 Ιουνίου, όπου εκείνη την ημέρα, η  Εκκλησία μας τιμά και εορτάζει το Γενέθλιο του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου. Στην πραγματικότητα όμως γίνονταν γιορτές για την έναρξη του Θερινού Ηλιοστασίου στο βόρειο ημισφαίριο, όπου ο Ήλιος  βρίσκεται στο υψηλότερο σημείο του στον ουρανό και η ημέρα έχει την μεγαλύτερη διάρκεια του έτους. Το καλοκαίρι από αστρονομική άποψη ξεκινάει την Κυριακή 21 Ιουνίου το απόγευμα -συγκεκριμένα στις 19:39 ώρα Ελλάδος- οπότε συμβαίνει το θερινό ηλιοστάσιο.

ΛΑΪΚΑ ΔΡΩΜΕΝΑ ΚΑΙ ΔΙΟΝΥΣΙΑΚΕΣ ΛΑΤΡΕΙΕΣ

Περισσότερα...

"Να 'χα νεράντζι να 'ριχνα..."

Πληροφοριακά Στοιχεία

Δημιουργήθηκε : 23 Ιουνίου 2018

ΒΑΣΙΛΗΣ ΣΙΝΟΣ: κλαρίνο

ΒΑΣΙΛΑΚΗΣ ΣΙΝΟΣ: βιολί

ΝΙΚΟΣ ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΠΟΥΛΟΣ: τραγούδι

Να 'χα νεράντζι να 'ριχνα

Να'χα νεράντζι να 'ριχνα στο πέ- μάνα - στο πέρα παραθύρι

Να τσάκιζα - να τσάκιζα το μαστραπά, ρόιδο μου

Να τσάκιζα το μαστραπά που 'χει -μάνα- που 'χει το μόσχο μέσα

Το μόσχο - το μόσχο, το τριαντάφυλλο ρόιδο μου

Το μόσχο, το τριαντάφυλλο και το – μανά - και το μακεδονίσι

που μέσα η κό - μέσα η κόρη κάθεται ρόιδο μου

που μέσα η κόρη κάθεται κε - ντάει – μανά - κεντάει χρυσό μαντήλι

Το μαντηλά - το μαντηλάκι οπού κεντάς ρόιδο μου

Το μαντηλάκι που κεντάς σε μέ- μανά - σε μένα να το στείλεις

Να μην το στεί - να μην το στείλεις μοναχό, ρόιδο μου

Να μην το στείλεις μοναχό μαιδέ - μανά - μαιδέ με την αγάπη

Και 'κείνη το - και 'κείνη το παράκουσε ρόιδο μου

Και 'κείνη το παράκουσε και μο - μωρέ - και μοναχό το στέλνει.

Τραγούδι ερωτικού περιεχομένου από τα πιο «όμορφα» τραγούδια της αγάπης που ακούγεται και χορεύεται στην Ηλεία και κατ’ επέκταση στην δυτική Πελοπόννησο. Ο ρυθμός του τραγουδιού είναι 8/8 (3-3-2) και χορεύεται στα βήματα του «ΚΑΓΚΕΛΙΟΥ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ».

Όσο και να ψάξαμε δεν βρήκαμε κανένα στοιχείο γύρω από την ιστορία του τραγουδιού, γι’ αυτό θα προσπαθήσουμε να το ερμηνεύσουμε σύμφωνα με την δική μας αντίληψη ή αν θέλετε θα το αναλύσουμε όπως εμείς το καταλαβαίνουμε.

Όλο το τραγούδι στηρίζεται σε αλληγορικές εκφράσεις που κρύβουν οι λέξεις όπως τα αρωματικά[1] φυτά και βότανα, ο μόσχος[2], ο βασιλικός[3], το τριαντάφυλλο[4], το γαρύφαλλο, το μακεδονήσι[5] ακόμη το ρόιδο[6] και ο μαστραπάς[7] που κρατάει καλά φυλαγμένα τα μεθυστικά αρώματα και άλλες λέξεις που έχουν διαφορετικό νόημα από εκείνο που φαίνεται ότι δηλώνουν.

Περισσότερα...

"ΑΠΟ ΤΗΝ ΣΠΟΡΑ... ΣΤΟ ΤΡΑΠΕΖΙ", ΓΙΟΡΤΗ ΨΩΜΙΟΥ

Πληροφοριακά Στοιχεία

Δημιουργήθηκε : 21 Ιουνίου 2018

ΕΚΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ & ΦΥΣΙΟΛΑΤΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝOY ΑΜΑΛΙΑΔΑΣ

«Η ΑΣΤΡΙΝΙΑ»

Π Ρ Ο Σ Κ Λ Η Σ Η

Σας προσκαλούμε να παρευρεθείτε στην εορταστική εκδήλωση, του χωριού μας με θέμα: ΓΙΟΡΤΗ ΨΩΜΙΟΥ "ΑΠΟ ΤΗΝ ΣΠΟΡΑ…..ΣΤΟ ΤΡΑΠΕΖΙ" που θα πραγματοποιηθεί το Σάββατο 23 Ιουνίου 2018 και ώρα 9:00 μ.μ. στο Πολιτιστικό Κέντρο Αγίου Ιωάννη Αμαλιάδας.

.

Περισσότερα...

«Μάθανε ότι απαυτωνόμαστε πλακώσανε κι οι γύφτοι»

Πληροφοριακά Στοιχεία

Δημιουργήθηκε : 04 Ιουνίου 2018

Η πόρτα με υπέρθυρη παράσταση του ιστορικού σπιτιού του Τουρκοπαναή Μπελογάννη στα Τσίπιανα που φωτογράφισε  ο Αρχιτέκτονας Αργύρης Πετρονώτης το 1956, πηγή: περιοδικό "Δίβρη"

Μετά την δημιουργία των Καλλικρατικών δήμων στην Ηλεία, οι άνθρωποι του κάμπου που όπως έχουμε ξαναγράψει, έχουν στρέψει τις παρωπίδες τους προς τη θάλασσα και θεωρούν τους βουνίσιους, ανθρώπους κατώτερου θεού ή αν θέλετε τα βαρίδια που θα ήθελαν να απαλλαγούν μια για πάντα.
Γι’ αυτό τον λόγο και για διαφόρους άλλους, απαξιώνουν με παντοίους τρόπους τον τόπο μας και με τις γερασμένες και μολυσματικές τακτικές τους οδηγούν τους συμπατριώτες μας στην σταδιακή εγκατάλειψη των ορεινών χωριών. Αυτό διαπιστώνεται κυρίως στο δήμο Αρχαίας Ολυμπίας αλλά και στους άλλους δύο δήμους Ήλιδας και Πύργου, που είχαν την ατυχία, να συμπεριληφθούν στις τάξεις τους ορεινά χωριά του Οροπεδίου Φολόης (Κάπελης) και χωριά του Ερυμάνθου.
Η συνεχιζόμενη τεράστια απαξίωση των ορεινών χωριών, φαίνεται να προήλθε από την επόμενη μέρα που επικράτησαν οι Καλλικρατικοί δήμοι. Τότε μεγάλος όγκος πληθυσμού από τα βουνά, μεταδημότευσε προς τον τόπο κατοικίας τους, τις μεγάλες πόλεις.
Αυτή την αδυναμία την αντιλήφθηκαν «οι άρπαγες» ή αν θέλεται «οι αχόρταγοι» του κάμπου της Ηλείας, κατάλαβαν ήδη ότι δεν έχουν μεγάλο συμφέρον από τους λίγους ψήφους που απέμειναν και εγκατέλειψαν εντελώς τα πανέμορφα χωριά μας.
Σε αυτό συνέβαλε σημαντικά και η οικονομική κρίση και μαζί μ’ όλα τ’ άλλα κακά που επήλθαν στον τόπο μας, τα χωριά μας δυστυχώς όχι μόνον ερήμωσαν, αλλά έχασαν και τη ζωντάνια τους.
Οι εναπομείναντες κάτοικοι αντί να συσπειρωθούν, να πάρουν τα πάνω τους και να ανατρέψουν την καταρρέουσα κατάσταση, παραδόθηκαν αμαχητί.
Το κακό αυτό πρέπει να πάρει τέλος και για να ανατραπεί μπορεί μόνον εάν οι κυβερνώντες, εντοπίσουν την ουσία του προβλήματος που οδηγεί μαθηματικά στην πλήρη διάλυση των ορεινών χωριών. Χρειάζεται δηλαδή εγρήγορση ώστε να προχωρήσουν άμεσα στην δημιουργία ορεινών δήμων.
Η γνωστή παροιμία του τίτλου δεν έχει ως σκοπό να θείξει την ευαίσθητη κοινωνική ομάδα των ρομά. Μακριά από μας ρατσιστικά τερτίπια και ιδιαίτερα με αυτούς τους πονεμένους ανθρώπους που πολλοί είναι διαχρονικοί μας φίλοι.
Αναφερόμαστε στους άλλους, τους «γυφτοκατσαπλιάδες» που ως πλανόδιοι έμποροι παλαιών αντικειμένων, πήραν σβάρνα τα χωριά και αφού ζήλεψαν την δόξα των προηγούμενων δήμων, ήλθαν ν’ αποτελειώσουν το έργο τους και να μας τ’ αρπάξουν όλα, μαζί και την ψυχή μας.
Τ’ ακούτε ωρέ πατριώτες ο ένας βγάζει το μάτι του αλλουνού και κατόπιν παραπονιόμαστε γιατί όλη η Ελλάδα σκούζει: «Ο καλύτερος…κ.λπ.».
Όταν μάθαμε (πριν λίγες μέρες) ότι έφυγαν από το γειτονικό χωριό τα Τσίπιανα, εκατό και πλέον λαογραφικά αντικείμενα προς το νεοσύστατο λαογραφικό μουσείο της Αγίας Μαύρας του δήμου Πηνειού, ουρλιάξαμε δυνατά (στα κοινωνικά δίκτυα) με όλη την δύναμη της ψυχή μας.

Περισσότερα...

Ο ΗΓΟΥΜΕΝΟΣ ΤΩΝ ΝΟΤΕΝΩΝ ΤΣΙΓΚΟΥΝΗΣ ΔΙΔΑΣΚΕΤΑΙ ΦΙΛΑΝΘΡΩΠΙΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΛΗΣΤΑΡΧΟ ΚΩΣΤΑ ΠΑΝΟΠΟΥΛΟ

Πληροφοριακά Στοιχεία

Δημιουργήθηκε : 25 Μαΐου 2018

Επιμέλεια συλλογή Ηλίας Τουτούνης
Επάνω στο Ερύμανθο (Ωλονό) και στον νότιοδυτικό βραχίονα στο λεγόμενο Σκιαδοβούνι ή Κακοταροβούνι, ευρίσκεται η Ιερά Μονή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, η επονομαζόμενη Νοτενά. Στις αρχές του προηγούμενου αιώνα, αρχές του 1901, πέρασε από εκεί και ο επικηρυγμένος και καταζητούμενος λήσταρχος Κώστας Πανόπουλος, από την Κλειτορία (πρώην Μαζέϊκα) Καλαβρύτων. Ηγούμενος εκείνη την εποχή στην εν λόγω μονή ήταν ο παπά- Αρσένιος, κατά κόσμο Αγγελής Τσιγκούνης με καταγωγή από το χωριό Άγναντα (πρώην Σινούζι) Πηνείας, θήτευσε στην Νοτενά επί 40 συναπτά χρόνια. Ο παπά- Αρσένιος Τσιγκούνης όνομα και πράγμα, Τσιγκούνη τον είπανε και την τσιγκουνιά την είχε μέσα στο αίμα του. Σε βάρος του η κοινωνία έλεγε πολλά και διάφορα. Ο λήσταρχος Κωνσταντίνος Πανόπουλος εξομολογείται για την επίσκεψή του στο μοναστήρι:
Εις βάρος του η κοινωνία έλεγε πολλά.
"Φυσικά, δεν γνωρίζω εάν ήσαν αληθή, γνωρίζω μόνον, ότι μίαν Κυριακήν, αφού εξήλθομεν εκ της εκκλησίας και μετέβημεν εις το κελί του, ήκουσα να λέγη προς τον υποτακτικόν του: «Για κύτταξε, έφυγαν οι επισκέπται;» Οι δε επισκέπται ήσαν ένα ανδρόγυνον, το οποίον είχε έλθει από πλησίον εκεί χωρίον δια να προσκυνήση την αγίαν εικόναν και είχε φέρει και την σχετικήν προσφοράν. Εκ της εντολής δε του ηγουμένου λαβών αφορμήν, επληροφορήθην, ότι ούτος ανέμενεν να φύγουν οι δύο επισκέπται, δια να δώση διαταγήν εις τον υποτακτικόν του να στρώση το τραπέζι να γευματίσωμεν. Η πράξις εκείνη του ανελεήμονος ηγουμένου με καστέστησεν έξω φρενών και αμέσως τον δδιέταξα να είπη εις τον υποτακτικόν του να σπεύση και να φέρη τους δύο προσκυνητάς εις το κελί.
Εκτελεσθείς της διαταγής μου, εισήλθον μετ’ ολίγον εις το κελί οι δύο Χριστιανοί, αμέσως δε διέταξα τον ηγούμενον να προσφέρη εις αυτούς γλυκόν, ούζο και καφέ.
Μετά ταύτα, παρατεθείσης της τραπέζης, παρεκαθήσαμεν όλοι εν πνευματική χαρά, πλην του ηγουμένου, όστις εσκυθρώπιαζε σκεπτόμενος τα έξοδα, και εφάγαμεν, χωρίς να αντιληφθούν την ταυτότητά μου, διότι η περιβολή μου με παρουσίαζε μάλλον ως ζωέμπορον.
Όταν, μετά το φαγητό, έφυγον οι δύο εκείνοι καλοί άνρωποι, είπεν εις τον ηγούμενον:

Περισσότερα...