Συλλογή καταγραφή Ηλίας Τουτούνης

Ο άνθρωπος για ν’ αντιμετωπίσει διάφορες αρρώστιες, συν τον χρόνο εφεύρε διάφορα γιατροσόφια. Όταν κάποιος ασθενής είχε ξηρά πλευρίτιδα δηλαδή σφάχτη (πόνο) στη μέση ή στις πλάτες, για να τον απαλύνουν στο σημείο που πονούσε του έβαζαν ζεστό σταχτοπύρι.

Αυτό ήταν στάχτη βρασμένη ή καβουρντισμένη μέσα σε μια πάνινη σακούλα ή κάλτσα, με θερμοκρασία ίσια που να το δέχεται ο ασθενής ή και σακουλάκια με άμμο καβουρντισμένο (ψημένο). Το σταχτοπύρι το έβαζαν περισσότερο σε μικρά παιδιά και σε γέρους.

Άλλη μέθοδος ήτανε το πίτουρο. Ζεσταίνανε το πίτουρο σ’ ένα τηγάνι ή σε ταψί το βάζανε σε μια μάλλινη σακουλίτσα ή κάλτσα και το βάνανε στο μέρος που πονούσε ο άρρωστος.

Επίσης έχω ιδεί και καταγράψει πυριά κυνηγόχωμα (κηρήθρα από χώμα από του εντόμου «κυνηγού», από γκαβαλίνες, από σβουνιά, και από τρίμματα σάπιου ξύλου από κορμό δένδρων, ακόμη και από πριονίδια ξύλου. Αναφέρεται ότι το καλύτερο πυρί είναι από τριμμένα τσόφλια αυγών, εμποτισμένα με χολή κατσικιού.

Καταγραφή Ηλίας Τουτούνης

Η παροιμιώδης φράση «Χαιρέτα μου τον πλάτανο!», που ανελλιπώς ακόμη και σήμερα ακούγεται, κατά την παράδοση, φαίνεται να την πρόφερε για πρώτη φορά ένας οδοιπόρος.

Παλιά που δεν υπήρχαν μηχανοκίνητα μέσα μεταφοράς και τα οδικά δίκτυα ήταν πρωτόγονα, η μετακίνηση γινόταν με τα πόδια και με τα υποζύγια (άλογα, μουλάρια, γαϊδούρια και βόδια).

Πολλοί άνθρωποι, που δεν διέθεταν ζώα για την μετακίνησή τους, τότε επιστράτευαν τα ποδάρια τους και πήγαιναν από κοντινές αποστάσεις μέχρι και εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά. Τελευταία για τους νέους που ίσως δεν γνωρίζουν, ένα παράδειγμα ήταν κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν μετά την υποταγή στις Γερμανικές Δυνάμεις κατοχής, οι στρατιώτες μας, από το Μέτωπο, γύρισαν στον τόπο τους με ποδαρόδρομο. Σκεφθείτε τώρα από την Μακεδονία κάποιος να φθάσει στην νότια Πελοπόννησο, πόσα χιλιόμετρα περπάτησε, μέσα σε κακουχίες κ.λπ.

Συλλογή – καταγραφή Ηλίας Τουτούνης

Τα παλιά τα χρόνια, κατά τους χειμερινούς μήνες, τότε που οι γυναίκες της υπαίθρου δεν είχαν εναλλακτικούς τρόπους διασκέδασης, και η νύχτα ήταν μεγάλη και έξω από τα σπίτια έκανε κρύο, είχαν συνδυάσει εργασία και διασκέδαση. Αυτός ο τρόπος εργασίας και διασκέδασης «να σκοτώσουνε την ώρα», όπως λέγανε ήταν το νυχτέρι. Οι άνδρες κυρίως από τον Νοέμβριο μήνα, που λόγω των βροχών λιγόστευαν οι εργασίες στην ύπαιθρο, κλείνονταν στα σπίτια ή στα καφενεία του χωριού. Εκεί εύρισκαν την παρέα τους κουβέντιαζαν, έπαιζαν χαρτιά, διασκέδαζαν, μιλούσαν για τις δουλειές τους, τα προβλήματά τους κ.ά.

Οι δε γυναίκες που παρέμεναν στο σπίτι να συγυρίσουν το σπίτι, να προσέχουν τα παιδιά, να τα ταγίσουν να τα κοιμίσουν, να έχουν φωτιά κ.λπ. κατά τις ατέλειωτες και παγωμένες χειμωνιάτικες νύχτες, ήσαν σχεδόν αποκλεισμένες από κάθε είδους διασκέδασης. Γι’ αυτό του λόγο, είχαν βρει την ιδανική λύση για εκείνες τις εποχές, να μαζεύονται στα σπίτια να κουβεντιάζουν, να διασκεδάζουν με τον τρόπο τους, και ταυτόχρονα να προσφέρουν ελαφρά χειρονακτική εργασία. Αυτή η σύναξη στα σπίτια κυρίως τις βραδινές ώρες ονομάζονταν νυχτέρι.

Συλλογή καταγραφή Ηλίας Τουτούνης

Παλαιότερα η καλλιέργεια του καλαμποκιού ήταν αναγκαία για τους κατοίκους της υπαίθρου και καλλιεργούταν σε γόνιμα και ποτιστικά χωράφια. Υπήρχαν όμως και περιπτώσεις όπου καλλιεργούσαν και ξερικά αραποσίτια.

Πριν μηχανοποιηθούν οι αγροτικές καλλιέργειες, η σπορά του αραποσιτιού άρχιζε πολύ πιο αργά από τις σημερινές ημερομηνίες περίπου στα τέλη του Μαΐου. Για να ετοιμάσουν το χωράφι για σπορά, όργωναν με το ζωήλάτο αλέτρι δυο φορές για να σπάσουν και να στρώσουν οι μάτσες (σβώλους) και να μαλακώσει το χώμα. Έπειτα το σβαρνίζανε με την ξυλόσβαρνα, για το ίσιωμα του χώματος, την διάσπαση μικρών ματσών και τέλος για την διατήρηση της υγρασίας. Έπειτα έπαιρναν τον σπόρο και τον φύτευαν σε αράδες. Συνήθως το δασοφύτευαν διότι αρκετά εξ αυτών δεν φύτρωναν και δεν τους βόλευε να έχει αριομάδες. Μετά από ένα μήνα από το φύτρωμά του καλαμποκιού, γινόταν ο σκάλος και η αραίωση εκεί που ήταν δασοφυτρωμένα για να μην είναι δασιά και να επιτρέψουν στα υπόλοιπα να έχουν την ιδανική ανάπτυξη του, ενώ αργότερα γινόταν το βοτάνισμα από τ’ αγριόχορτα. Οι εργάτες στον σκάλο έμπαιναν σε πλάγια σειρά και έβγαζε ο καθένας τον έργο ή όργο του, δηλαδή την έκταση που του αναλογούσε σύμφωνα με την σειρά και την λωρίδα του. Ο όρος όργος προσδιόριζε το πλάτος που ισούταν με μια οργιά. Στο ίδιο χωράφι ανάμεσα στις αραποσιτόκλαρες οι χωρικοί φύτευαν και μερικά φασόλια αναρριχώμενα. Και στις άκρες του χωραφιού φύτευαν κολοκυθιές και σπόρια από το φυτό σόργο, όπου από αυτό κατασκεύαζαν τις σκούπες (σαρώματα).